Vào tháng 1 năm 2025, Hội đồng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASB) đã công bố bản cập nhật về Chuẩn mực Kế toán IFRS dành cho Doanh nghiệp vừa và nhỏ (IFRS for SMEs). Bản cập nhật này cung cấp thông tin chi tiết về quá trình xem xét toàn diện lần thứ 2 của IFRS, bao gồm các quyết định tạm thời của IASB và những thay đổi quan trọng trong phiên bản thứ 3 của Chuẩn mực.

Trong các cuộc họp vào tháng 7 và tháng 9 năm 2024, IASB đã hoàn tất việc xem xét lại các đề xuất trong Dự thảo năm 2022 và Phụ lục Dự thảo. Bảng 1 dưới đây tóm tắt các quyết định tạm thời của IASB.

Bảng 1—Các quyết định tạm thời của IASB về việc sửa đổi các đề xuất của mình trong Dự thảo công bố năm 2022

IASB sắp hoàn tất đợt đánh giá toàn diện thứ 2 về Chuẩn mực IFRS for SMEs. Bảng 2 dưới đây nêu ra 3 tài liệu tham vấn mà IASB đã công bố. IASB cũng đã tiến hành công tác thực địa và tham gia với các bên liên quan.

Bảng 2—Các văn bản tham vấn của IASB

Thay đổi trong Mục 23: Doanh thu từ Hợp đồng với Khách hàng

IASB dự kiến ​​sẽ ban hành phiên bản thứ 3 của Chuẩn mực vào tháng 2 năm 2025. Phiên bản này sẽ phản ánh những cải tiến mà IASB đã thực hiện đối với Chuẩn mực kế toán IFRS đầy đủ trong phạm vi đánh giá toàn diện lần thứ 2.

Một trong những thay đổi quan trọng trong phiên bản thứ ba của Chuẩn mực là  Mục 23 Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng. Sự thay đổi này nhằm phản ánh các nguyên tắc trong IFRS 15, thay thế cho IAS 11 và IAS 18.

Tại sao IASB thay đổi yêu cầu về doanh thu đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ?

Hiện tại, các yêu cầu về doanh thu trong Chuẩn mực dựa trên IAS 11 Hợp đồng xây dựng và IAS 18 Doanh thu. Năm 2014, IASB đã ban hành IFRS 15 Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng, thay thế IAS 11 và IAS 18.

IFRS 15 đưa ra các yêu cầu toàn diện và mạnh mẽ hơn về việc ghi nhận, đo lường và công bố doanh thu. Các yêu cầu cung cấp cho người sử dụng báo cáo tài chính nhiều thông tin hữu ích hơn về doanh thu so với các yêu cầu trong IAS 11 và IAS 18. IASB đã xem xét phản hồi về Yêu cầu thông tin và quyết định rằng việc dựa các yêu cầu về doanh thu cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên IFRS 15 sẽ dẫn đến những cải tiến tương tự về cách các doanh nghiệp vừa và nhỏ hạch toán doanh thu. Do đó, IASB đã quyết định thay đổi các yêu cầu về doanh thu hiện tại cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ bằng cách điều chỉnh Chuẩn mực theo IFRS 15 trong lần đánh giá toàn diện thứ hai.

IASB đang thay đổi yêu cầu về doanh thu đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ như thế nào?

IASB đang thay đổi các yêu cầu về doanh thu đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ bằng cách sửa đổi Mục 23 Doanh thu của Chuẩn mực để dựa trên các nguyên tắc trong IFRS 15. Mục này sẽ được viết lại và đổi tên thành Doanh thu từ Hợp đồng với Khách hàng.

IASB đã đơn giản hóa các yêu cầu từ IFRS 15 để phản ánh thực tế là các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường có hợp đồng đơn giản hơn với khách hàng và ít nguồn lực hơn so với các công ty áp dụng Chuẩn mực kế toán IFRS đầy đủ. Sự đơn giản hóa được xây dựng dựa trên phản hồi từ cả những người lập báo cáo tài chính theo Chuẩn mực và IFRS 15. Phản hồi bao gồm kết quả công tác thực địa với các chuyên gia kế toán và phản hồi từ Đánh giá sau khi triển khai IFRS 15. Các đơn giản hóa bao gồm:

• sử dụng ngôn ngữ đơn giản, súc tích, phù hợp với ngôn ngữ mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng khi thảo luận hợp đồng với khách hàng;
• hạn chế số lượng phán đoán và thông tin được yêu cầu từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng Mục 23 đã sửa đổi; và
• bỏ qua các chủ đề mà IASB kết luận là không liên quan đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Những đặc điểm chính của Mục 23 đã sửa đổi là gì?

Yêu cầu về nhận dạng và đo lường

Nguyên tắc cốt lõi của Mục 23 đã sửa đổi là một doanh nghiệp phải ghi nhận một khoản doanh thu thể hiện hàng hóa hoặc dịch vụ mà thực thể đã chuyển cho khách hàng và phản ánh khoản tiền mà thực thể mong đợi được hưởng để đổi lấy những hàng hóa hoặc dịch vụ đó. Để ghi nhận doanh thu, doanh nghiệp cần  áp dụng 5 bước được tóm tắt trong Bảng 3.

Bảng 3—Mô hình 5 bước

Bên cạnh 5 bước được tóm tắt trong Bảng 3, Mục 23 đã sửa đổi sẽ bao gồm các yêu cầu về cách tính đến các tính năng có trong các hợp đồng phức tạp hơn với khách hàng, chẳng hạn như:

• sửa đổi hợp đồng;
• lựa chọn của khách hàng cho hàng hóa hoặc dịch vụ bổ sung;
• cân nhắc giữa người chủ và người đại diện; và
• bán hàng có quyền trả lại.

Yêu cầu về công bố

Các yêu cầu công bố trong Mục 23 đã sửa đổi sẽ yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp cho người sử dụng báo cáo tài chính thông tin về số tiền, thời gian và những điều không chắc chắn phát sinh từ các hợp đồng với khách hàng.

Cụ thể, Mục 23 đã sửa đổi sẽ yêu cầu một thực thể cung cấp thông tin về:

• doanh thu được ghi nhận từ các hợp đồng với khách hàng, bao gồm việc phân chia doanh thu thành các danh mục phù hợp;
• số dư hợp đồng, bao gồm số dư đầu kỳ và cuối kỳ của các khoản phải thu thương mại, tài sản hợp đồng và nợ phải trả hợp đồng;
• những cam kết trong hợp đồng với khách hàng, bao gồm bản chất của hàng hóa hoặc dịch vụ mà đơn vị đã cam kết chuyển giao và thời điểm đơn vị thường thực hiện các cam kết của mình;
• những phán đoán quan trọng được đưa ra trong việc áp dụng các yêu cầu; và
• tài sản được ghi nhận từ chi phí thực hiện hợp đồng với khách hàng.

Như vậy, IFRS vẫn tiếp tục được cập nhật, phản ánh kịp thời các diễn biến kinh tế toàn cầu và xu hướng tài chính hiện đại. Tại Việt Nam, IFRS đã và đang được từng bước triển khai, tạo nền tảng vững chắc cho hội nhập kinh tế quốc tế. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về nhân sự có kiến thức chuyên sâu, kỹ năng phân tích tài chính vượt trội và khả năng thích ứng với tiêu chuẩn kế toán quốc tế. Đây là cơ hội để các chuyên gia tài chính không ngừng nâng cao năng lực, đáp ứng nhu cầu phát triển.